شهرمن- امیرپویا قدسی

هنوز حالمان از خفقان چاله اي که  کرونا در اين 27 ماه برايمان کند و گذراندن مشکلات اقتصادي مختلف جا نيامده بود که ريزگردها نفسمان را بريدند.

مهمترين عامل آلودگي هواي استان کرمانشاه و برخي استان هاي مرزي کشوركه باعث تعطيلي ادارات، بانک ها، دانشگاه ها و مدارس و حتي لغو پروازها مي شود، گردوغباري است که از بيابان هاي كشورهاي همسايه برخواسته و مهمان ناخوانده ميزبانان صبور و پرطاقت مي شود؛ اما اگر همچنان بماندمشکلات بزرگي به وجود خواهد آورد.

بر اساس آخرين داده‌هاي ايستگاه‌هاي سنجش کيفيت هوا تا ساعت هشت و نیم(خرداد 1400)، هواي شهر کرمانشاه با عدد شاخص500  در وضعيت بحران، قهوه‌اي و خطرناک قرار گرفت و هم اکنون که اين گزارش در پنجشنبه 5 خرداد نوشته مي شود وضعيت هواي شهر کرمانشاه ناسالم براي گروه‌هاي حساس است. اين در حالي است که شهرهاي مرزي مانند قصرشيرين وضعيتي وخيم تر از کرمانشاه دارند.

آسيب جدي به سلامت

جمعي از پژوهشگران در مقاله اي با عنوان "تحليل مطالعات مخاطره گردوغبار در جنوب غرب ايران در دوره 22 ساله" که در سال 97 در نشريه تحليل فضايي مخاطرات محيطي، به چاپ رسيد، به اين نتيجه رسيدند که ذرات گردوغبار مي توانند تاثير معني داري بر سلامت عمومي داشته باشد (تقريبا نيمي از اين توده ها، ذرات با قطر كمتر از 5/2 ميكرومتر هستند كه مطالعات  نشان مي دهد ارتباط قوي بين مقداراين ذرات با بيماري هاي عمومي و مرگ و مير بيماران ريوي و قلبي وجود دارد). از طرفي آنها دريافتند که غلظت بالاي ذرات در توفان هاي گرد وغباري باعث سينوزيت، برونشيت، آسم و آلرژي و صدمه به عملكرد دفاعي ماكروفاژها مي شود كه منجر به افزايش عفونت هاي بيمارستاني مي گردد. همچنين تنفس غلظت بالاي كلسيت (كربنات كلسيم) موجود در ذرات گردوغبار منجر به عطسه و سرفه مي شود. يكي ديگر از اجزاء ذرات گردوغبار كوارتز (دي اكسيد سيليس) مي باشد كه تنفس اين تركيب در ذرات گردوغبار به مدت طولاني باعث بيماري سيليكوزيس(سيليکوزيس بيماري ناتوان کننده، برگشت ناپذير و در بسياري از اوقات کشنده است که در اثر تماس با گردو غبار سيليس آزاد قابل تنفس ، به وجود مي‌آيد) مي گردد، همچنين تنفس آن باعث صدمه به كليه و كبد نيز مي شود.

براساس گزارش‌ها، پژوهش‌هاي متعدد نشان داده که آلودگي هوا با کاهش شديد باروري زنان و افزايش عقيمي مردان همراه است و ذرات گرد و خاک معلق در هوا، کارکرد دستگاه تناسلي و توليد مثل در زنان و مردان را مختل مي‌سازد.

اين تنها برخي از آسيب هايي است که ريزگردها به سلامت انسان وارد مي کند.

به دليل آلودگي هوا در چند روز اخير، تعداد زيادي به دليل مشکلات قلبي و تنفسي به اورژانس بيمارستان ها و درمانگاه مراجعه کردند که آمار دقيقي در اين خصوص در پايگاه اطلاع رساني علوم پزشکي و خبرگزاري ها در دسترس نيست اما در صدا و سيماي مرکز کرمانشاه گزارش هاي خبري در اين زمينه پخش شد.

سقط جنين و کم وزني نوزادان

آلودگي هوا، ميزان سقط جنين و مرده زائي را چندين برابر مي کند. پژوهش هاي اخير نشان مي دهند که آلودگي هوا با مختل شدن سالمت جنين، تولد نوزادان کم وزن، عدم رشد مناسب جنين و نارس بودن نوزادان همراه است و تمامي اين عوارض در هواي پاک بسيار کمتر رخ مي دهند.

 سقط جنين در دام ها

خبرگزاري ايرنا گزارشي در سال 93 منتشر کرد که در آن مدير كل امور عشاير كهگيلويه و بويراحمد از تلفات سنگين و سقط جنين دام هاي عشايرناشي از ريزگردها و بروز خشكسالي، در بيش از 30 درصد دام هاي عشاير به ويژه در مناطق گرمسيري خبر داده بود. در اين باره اخبار زيادي در رسانه ها منتشر نشده است!

ايجاد خسارات در حوزه هاي مختلف ريزگردها موجب خسارت جدي در حوزه هاي مختلف شده و تاسيسات مهم همچون سدها، تجهيزات صنعتي، جاده هاي مواصلاتي را تحت تأثير قرار مي دهد. ثابت شده ريزگردها با آسيب رساندن به تاسيسات صنعتي و ماشين آلات مورد استفاده انسان، تاثيرات منفي اقتصادي را در پي دارد.

نابودي پوشش گياهي

 از آثار مخرب ريزگرد بر پوشش گياهي مي توان به کاهش فتوسنتز، افزايش تنفس، افزايش دماي برگ، انسداد روزنه ها، کاهش هدايتروزنه اي و در نهايت کاهش رشد اشاره کرد که در تحقيقات مختلفي به اثبات رسيده است. با توجه به افزايش روزافزون ريزگردها و کانون هاي اصلي تشکيل ريزگرد به خصوص در کشورهاي همسايه غربي خسارات زيادي به کشاورزان در استان هاي غربي و جنوبي کشور وارد شده است. بررسي ها نشان داده که با افزايش ميزان گرد و غبار و ريزگردها ميزان محصولات کشاورزي نيز کاهش يافته است. اين را دوستداران محيط زيست به خوبي مي دانند که ريزگردها به درختان بلوط منطقه آسيب زيادي وارد کرده است.

آسيب هاي رواني و اجتماعي

ريزگردها آسيب هاي اجتماعي زيادي را مي تواند ايجادکند. مي توان از جمله آنها به افزايش مهاجرت، کاهش توليد و کاهش کيفيت  محصولات کشاورزي، افزايش بيکاري، کاهش درآمد و افزايش آمار طلاق و در نتيجه  فرو پاشي نهاد خانواده و جذب جوانان و شهروندان به مصرف مواد مخدر و اعتياد اشاره کرد.

آلودگي هوا نه تنها باعث مرگ و مير در افراد حساس مي شود بلکه سبب ايجاد پرخاشگري، تنش و افسردگي در افراد ديگر مي شود. وجود اين علائم در يک جامعه مي تواند تاثير مخربي به جاي گذاشته و سبب کاهش کيفيت زندگي افراد شود. يکي ديگر از تاثيرات آلودگي هوا بر روان افراد اين است که فرد زودرنج مي شود که نتيجه آن نوعي خودبيمار انگاري است که فرد دائما ترس از بيماري دارد و اين به وسواس تبديل مي شود.

به طور کلي آلوگي هوا با تاثير بر روان سبب افزايش اضطراب، افسردگي، پرخاشگري و ناتواني در کنترل خشم، عدم تمرکز، کاهش ديد و گاهي تورم مغز مي شود.

گرد و غبار قابل پيش بيني است

گرچه پديده گردوغبار يك پديده فراملي است ولي قابل پيش بيني است. جاي تعجب دارد که پس از گذشت روزهاي زيادي به حالت هشدار، چطور رئيس جمهور محترم روز گذشته دستور پيگيري داد.

رييس جمهور به دو عضو دولت براي تسريع حل موضوع گردوغبار مأموريت داد به کشورهاي همسايه سفر کنند.

حال چه نتيجه اي حاصل شود مشخص نيست ولي روشن است که صبر ايوب مي خواهد آنهم در صورت همکاري کشورهاي همسايه.

منابع: مقاله ريزگردها و اثرات آن بر کشاورزي و راهکارهاي کنترل آنها- مقاله بررسي اثرات و آسيب هاي اجتماعي ريزگردها-مقاله تحليل مطالعات مخاطره گردوغبار در جنوب غرب ايران در دوره 22 ساله-خبرگزاري ايرنا-خبرگزاري ايسنا